دیابت حاملگی
پنجشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۹۱
در این بیماری قندخون بسیار
بالاتر از حد معمول است. بدن گلوکز را برای تأمین انرژی مصرف میکند؛ ولی
مقدار زیاد گلوکز در خون میتواند بسیار مضر باشد؛ به خصوص در زمان حاملگی
که میتواند به جنین آسیب بزند. چنانچه مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 هستید و
تصمیم دارید باردار شوید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
چه عواملی موجب بروز دیابت بارداری میشود؟
تغییرات
هورمونی و افزایش وزن تغییراتی هستید که در حاملگیهای سالم رخ میدهند؛
ولی ساخت هورمون انسولین را، که وظیفه آن انتقال قند موجود در خون به درون
سلول است. در بدن مختل میکنند. در این حالت بدن انرژی را از غذایی که مصرف
میکند به دست نمیآورد.
چه زمانی باید آزمایش دیابت حاملگی را انجام داد؟
تشخیص
اینکه چه موقع احتیاج به انجام آزمایش دارید. بر عهده پزشکتان است که
البته بستگی به میزان احتمال ابتلای شما دارد. اگر احتمال ابتلا به دیابت
فرد زیاد باشد، پزشک با اولین ویزیت، درخواست انجام آزمایش خون میدهد و
اگر جواب طبیعی باشد، مجدداً در هفته 24 تا 28، آزمایش بعدی انجام خواهد
شد. اگر احتمال ابتلا به دیابت در حد متوسط باشد، پزشک در هفته 24 تا 28
درخواست آزمایش خواهد کرد. اگر احتمال ابتلا به دیابت پایین باشد، شاید
پزشک اصلاً بیمار را برای آزمایش نفرستد.
احتمال ابتلا به دیابت حاملگی چقدر است؟
برای
اینکه از احتمال ابتلای خود آگاه شوید، هر کدام از موارد زیر را که در
مورد شما صدق میکند، یادداشت کرده و با پزشکتان مطرح کنید. سابقه
خانوادگی، سن (25 سال یا بیشتر)، اضافه وزن، سابقه ابتلا به دیابت حاملگی و
یا به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیشتر از 4 کیلوگرم، ابتلا به دیابت پنهان
(وضعیتی که در آن قند خون بالاست، ولی نه به حدی که به عنوان دیابت تشخیص
داده شود). در صورت داشتن اضافه وزن، سابقه دیابت حاملگی، سابقه دیابت
خانوادگی و یا دفع گلوکز از ادرار، احتمال ابتلا به دیابت در فرد زیاد
خواهد شد. در صورت داشتن یک یا چند مورد از موارد بالا احتمال ابتلا به
دیابت در حد توسط است و در غیر اینصورت احتمال کمی وجود دارد.
آزمایش
در
این نوع آزمایش، بیمار یک لیوان شربت گلوکز مینوشد و بعد از یک ساعت قند
او تست میشود. این آزمایش را در هر ساعت از روز میتوان انجام داد و اگر
نتیجه آن بیشتر از حد طبیعی باشد، پزشک آزمایشهای بعد را انجام خواهد داد.
تشخیص دیابت حاملگی
دکتر
نتیجه آزمایش قندخون بیمار را بررسی کرده و بنا به میزان خطر ابتلا انجام
یک یا چند آزمایش دیگر را تعیین میکند. اندازهگیری قندخون ناشتا و یا به
صورت تصادفی در ساعات نامشخصی از روز. پزشک از بیمار میخواهد که به مدت
هشت ساعت هیچ چیز به جز آب نخورد تا قندخون ناشتای او را اندازهگیری کند و
یا در طول روز، یک یا چند بار قندخون را اندازهگیری میکند. این نوع
آزمایش میتواند دیابت حاملگی را در بعضی از خانمها نشان دهد؛ ولی برای
تایید و دیابت حاملگی به آزمایشهای دیگری هم نیاز است.
دیابت حاملگی چگونه روی جنین تاثیر میگذارد؟
دیابت حاملگی در صورتی که کنترل یا درمان نشود، میتواند اثرات زیرا را روی جنین بر جای گذارد:
چاق و درشت شدن جنین و تولد با چربی بالا که میتواند زایمان را سخت و خطرناک سازد.
افت قندخون بلافاصله پس از تولد
مشکلات تنفسی
چنانچه مبتلا به دیابت بارداری هستید، پزشک آزمایشهای زیر را روی جنین شما انجام خواهد داد:
اندازهگیری
ضربان جنین که چگونگی رشد او را تشخیص میکند. تعداد ضربات و حرکات جنین
با تست استرس که چگونگی فعالیت و فاصله بین حرکات او را مشخص میکند. برای
داشتن زایمانی خوب و به دنیا آوردن نوزادی سالم، حتما با پزشک خود همکاری
کنید. ضمناً همواره به یاد داشته باشید که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در
شما و جنینتان، تا پایان عمر، درصد بالایی خواهد داشت.
دیابت حاملگی چه تأثیری روی مادر دارد؟
معمولا خانمهای مبتلا به دیابت حاملگی، هیچ علائمی ندارند؛ ولی دیابت حاملگی میتواند:
سبب افزایش فشارخون در دوران بارداری میشود.
منجر به چاق شدن جنین و زایمان سزارین میگردد.
نکته
مثبت اینکه، دیابت حاملگی به احتمال قوی بعد از زایمان از بین میرود؛ ولی
احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده وجود دارد. ضمناً امکان ابتلا به
دیابت حاملگی در بارداریهای بعدی زیاد است. بعضی از خانمها برایشان این
سوال پیش میآید که شیردهی بعد از ابتلا به دیابت حاملگی خوب است یا خیر؟
شیردهی برای تمام نوزادان مفید تشخیص داده شده است؛ حتی نوزادانی که مادران آنها مبتلا به دیابت حاملگی هستند.
درمان دیابت حاملگی
درمان
دیابت حاملگی یعنی حفظ قندخون در حد طبیعی با یک برنامه غذایی مناسب. با
متخصص تغذیه و یا پزشک دیابت خود مشورت کنید تا برنامه غذایی درست و سالمی
برای شما و جنینتان پیشنهاد کند. (داشتن یک برنامه غذایی صحیح میتواند
قندخون را در حد طبیعی کنترل و مشخص کند که چه موقع چه میزان مواد غذایی در
هر وعده مصرف شود). انتخاب زمان و مقدار بسیار مهم است.
کنترل قندخون
مصرف
شیرینیجات را محدود کنید. حجم غذا را در سه وعده اصلی کم کرده و در عوض
یک تا سه میان وعده غذایی در روز داشته باشید. فیبرهای غذایی مانند میوه،
سبزیها، حبوبات، غلات و نان را به وعدههای غذایی خود اضافه کنید.
ورزش
در
میان ورزشها، شنا و پیاده روی به کنترل قندخون کمک بسیاری میکند. از
پزشک خود بخواهید ورزشی را که برایتان مناسب است به شما معرفی کند. چنانچه
در حال حاضر ورزش میکنید. بپرسید چه ورزشهای دیگری را هم میتوانید
انجام دهید. انسولین (در صورت نیاز) بعضی از خانمهایی که مبتلا به دیابت
حاملگی هستند، احتیاج به تزریق انسولین پیدا میکنند. بنابراین با داشتن یک
برنامه غذایی درست و سالم همراه با انجام تمرینات ورزشی میتوانید قند خود
را در حد طبیعی نگه دارید. پزشکتان نحوه تزریق انسولین را به شما خواهد
آموخت. تزریق انسولین هیچ ضرری برای مادر و جنین ندارد؛ زیرا نمیتواند از
طریق رگهای خونی به او انتقال یابد.
بعد از زایمان چگونه میتوان متوجه شد که دیابت برطرف شده است؟
6
تا 12 هفته بعد از تولد شیرخوار خود برای تست قند خونتان اقدام کنید؛
زیرا در اغلب موارد، دیابت حاملگی بعد از تولد شیرخوار از بین میرود. ولی
در هر حال، احتمال ابتلا به دیابت حاملگی در بارداریهای بعدی و یا دیابت
نوع 2 زیاد خواهد بود.
چگونه میتوان از ابتلا به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد و یا آن را به تعویق انداخت؟
سعی
کنید به یک وزن ایدهال برسید و آن را حفظ کنید. حتی اگر وزنتان بیشتر از
حد ایدهآل است، کم کردن 5 تا 7 درصد از آن میتواند بسیار مفید باشد.
برای مثال، اگر وزن شما 90 کیلوگرم است، با کاهش 4 تا 6 کیلو میتوانید
امکان ابتلا به دیابت را کاهش دهید. دستکم روزی نیمساعت ورزش کنید؛ مثل
شنا، پیادهروی، نرمشهای سبک و...
برنامه
غذایی مناسبی برای خود تنظیم و سعی کنید بیشتر از حبوبات، میوه و سبزی
استفاده نمایید. چربی و کالری را در برنامه غذایی خود کاهش دهید. بدین
منظور یک متخصص تغذیه میتواند به شما کمک کند. از پزشک خود بخواهید
مرتباً قندخون شما را آزمایش کند. خانمهایی که مبتلا به دیابت حاملگی
هستند، حتماً باید قندخون خود را هر یک تا دو سال یکبار آزمایش کنند.
تشخیص بهموقع دیابت یا دیابت پنهان میتواند از بروز عوارض قلبی جلوگیری
کند. در صورتی که شیرخوار از شیر مادر تغذیه میکند و وزن مناسبی داشته
باشد، احتمال ابتلا به دیابت در او بسیار کم خواهد بود.